Op 26 oktober 2016 was het startsymposium van het Netwerk Christen Familie Mediators op de Christelijke Hogeschool Ede. Het symposium had de titel “Stuk Geluk” en was een samenwerking tussen de Christelijke Hogeschool Ede, Uitgeverij Kok en het NCFM. Hoe ga je om met familie en huwelijksproblemen binnen de christelijke context? Kan de contextuele benadering ondersteunend zijn bij mediation? En wat kan de rol van de kerk/pastores zijn in de begeleiding van stellen met echtscheiding en kinderen in echtscheidingssituaties? Het symposium werd geleid door dagvoorzitter Margje Fikse.
Het symposium startte met een bijdrage van EO-presentator Bert van Leeuwen van het programma “Het familiediner”. Hij liet enkele sprekende voorbeelden zien van conflicten in families, die diep kunnen gaan en soms ogenschijnlijk veroorzaakt worden door luttele voorvallen. Ook gaf hij aan dat het programma niet specifiek ingaat op echtscheiding, maar dat wel vaak echtscheiding gerelateerde conflicten een rol spelen: nieuwe partners, relatiebreuken tussen ouders en kinderen, tweedeling in families. Hij gaf aan dat in de 15 jaar dat hij het programma maakt de invloed van social media enorm is toegenomen. Gedrag op social media wakkert het conflict aan. Een simpele like op Facebook kan vergaande invloed hebben. Bert van Leeuwen noemde dat er vaak weerstand doorbroken moet worden om in gesprek te komen over het conflict. Reacties die vaak voorkomen zijn: - Mijn deur staat open, maar ik ga niet de eerste stap zetten – Waarom zet je zelf niet de eerste stap Ik zou niet weten wat ik fout gedaan heb – Mijn hele vriendenkring geeft mij gelijk - Zelfs al zou ik het goed willen maken, dan kan ik dat mijn achterban niet uitleggen - Het wordt nooit meer zoals vroeger Ik ben altijd degene geweest die een stap zet, nu doe ik het niet meer - Voor ons probleem is geen oplossing - Ik wil wel praten maar dan zal hij eerst zijn excuses moet aanbieden - Ik ben er klaar mee Ik heb rust nu Aan de achterkant van het programma wordt mediation aangeboden. Bert van Leeuwen liet tenslotte een sprekend TV-fragment zien van twee zussen die bij de start van het programma in de weerstand zaten, maar uiteindelijk blij waren met de hernieuwing van hun onderlinge contact.
Daarna werd meer de inhoudelijke diepte ingegaan met een bijdrage van Jaap van der Meiden van het Instituut Contextuele Benadering van de CHE. Hij startte met een toelichting op de contextuele visie op relaties. Hij benadrukte dat betrouwbaarheid een relatie duurzaam maakt en dat betrouwbaarheid ontstaat als er rechtvaardigheid is in een relatie. Rechtvaardigheid heeft te maken met wederzijdse rechten en plichten. De levensstroom van geven en ontvangen leidt tot groei, rust en een zinvol leven. De meest kwetsbare in een relatie heeft het meeste recht op zorg. Hij legde daarbij de focus op kinderen in echtscheidingssituaties. De ouder-kind relatie is onverbrekelijk en de verbondenheid tussen ouders stopt nooit. Ouders geven aan hun kinderen, maar kinderen geven ook aan hun ouders. In deze afwisseling van geven en ontvangen tussen ouders en kinderen ligt de belangrijkste bron van gezond mens zijn. Het erkennen van de dubbele loyaliteit van kinderen naar ouders is belangrijk in echtscheidingssituaties. Ouders moeten ondersteund worden om hierin zorg te dragen voor hun kinderen. Dit alles kan op termijn leiden tot een volwassen hertaxatie van de situatie, die ontdaan is van pijn en waarbij ruimte komt voor ontschuldiging en vergeving.
Na de bijdrage van Jaap van der Meiden volgde een kort filmpje over een puberzoon, wiens ouders gescheiden waren toen hij één jaar was. In het filmpje werd duidelijk gemaakt dat de christelijke ouders, ondanks pijn en verdriet, in staat waren geweest om het ouderschap gezamenlijk vorm te geven. Vader had een nieuwe relatie, moeder was alleenstaand. Beiden waren ervan overtuigd dat hun zoon zowel vader als moeder nodig had. Zij hebben moeite gedaan om, ter wille van hun zoon, dit in hun leven ruimte te geven.
Esther Kluwer, hoogleraar Bijzondere Leerstoel Duurzame Relaties van de Radboud Universiteit, gaf daarna een toelichting op wetenschappelijk onderzoek naar de rol van vergeving na een echtscheiding. Vergeving wordt wetenschappelijk gezien als de afname van negatieve gevoelens, en de toename van positieve gevoelens richting de ander, ondanks de kwetsuur die is opgelopen: “letting go of the negative”. Persoonlijke eigenschappen spelen een rol bij vergeving. Mensen die veilig gehecht zijn, kunnen makkelijker vergeven. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat vergeving goed is voor het welzijn en de gezondheid en het vergroot duurzaamheid in relaties. Esther Kluwer benadrukte de fasering van een echtscheiding: -De crisisfase: zelfbehoud en emotieregulatie -De transitiefase: rouwen en verliezen, opgeven van onvervulde behoefte, idealen prijsgeven, eigen aandeel inzien. -De herstelfase: ontwikkeling van empathie, nieuwe relaties, (zelf)vergeving, nieuwe rol ten opzichte van de ex-partner. In de transitie- en herstel fase is ‘benefit finding’ belangrijk. Mensen laten schrijven en nadenken over wat het hen heeft opgeleverd. Dit stimuleert vergeving evenals bidden en reflecteren.
Daarna volgde een kort interview van Margje Fikse met Jeanine Geijtenbeek, auteur van het boek “Als het leven ons scheidt”. Een boek dat gaat over de omgang met relatiecrises en echtscheiding in christelijke context. Jeanine Geijtenbeek benadrukte dat in het boek ervaring centraal staat en ook de pijnlijke kanten van een echtscheiding belicht. Het is bedoeld om gedachtenvorming binnen kerken te stimuleren en de belangrijke rol van mediation te illustreren en te benadrukken.
Na de pauze werd gestart met een ervaringsverhaal van Bianca Koomen, twee jaar geleden gescheiden en moeder van drie kinderen. Zij benadrukte welke positieve rol mediation in hun geval heeft betekend. Zij maakte zelf, na veel innerlijke strijd, de keus om elders te gaan wonen. Haar man was het hier mee oneens en verzette zich hiertegen. Dat leverde een lang mediation traject op. Bianca ging eerst tijdelijk elders wonen en sprak af dat na een half jaar een besluit zou worden genomen over een scheiding. Na een half jaar werd de mediation hervat en de echtscheiding vorm gegeven. Respect voor elkaars keuze kreeg steeds meer vorm en bepaalde ook hun beider houding tegenover de kinderen. Het respect voor elkaar vormde ook de basis voor de zakelijke afspraken die werden gemaakt rond de verdeling van goederen en de mogelijkheid voor beiden om een nieuwe woonplek te realiseren. Bianca gaf aan dat het geloof in God in haar leven en keuzes een dragende kracht is geweest.
De laatste plenaire bijdrage werd gegeven door dr. Fred Schonewille, eigenaar van Schonewille & Schonewille en betrokken bij het nieuwe wetsontwerp Mediation. Hij benadrukte dat een wetsvoorstel effectief is als het een maatschappelijke meerwaarde heeft. Het huidige juridische systeem legitimeert een vechthouding en zorgt dat je eenzijdig wilt gaan voor de winst. Mediation geeft de mogelijkheid om in gezamenlijkheid te zoeken naar oplossingen met een derde aan tafel. Er is regie op het proces en de uitkomst. De overheid kan een duwtje in de goede richting geven met dit wetsvoorstel. Het duwtje van de overheid is dan een stimulans richting overleg, terwijl in de huidige situatie het duwtje van de overheid een stimulans richting de rechtspraak is. Mediation moet in een veilige setting plaatsvinden, waarin geheimhouding is. Ouders met kinderen zouden verplicht drie gesprekken moeten voeren, waarin ruimte is voor de relationele, zakelijke en juridische thema’s. Fred Schonewille eindigt zijn bijdrage met een verwijzing naar zijn leermeester Peter Hoefnagels, wiens boek ‘Gelukkig getrouwd, gelukkig gescheiden’ opnieuw wordt uitgegeven.
Daarna gingen de deelnemers in vijf workshops uiteen:
1. Een workshop over samengestelde gezinnen door Pauline Schonewille; 2. Een workshop over loyaliteit en conflicten door Jaap van der Meiden; 3. Een ronde tafel gesprek over de omgang met echtscheiding binnen de breedte van de kerk onder leiding van Nico van der Voet met ds. Rob Visser, psychologe Marijke Chaudron, dr. Petruschka Schaafsma, voorganger Cees van Harten, ds. D.J. Steensma en voorzitter van het Netwerk Vredestichters Eddy de Pender; 4. Een workshop over kinderen en relatieconficten door Robert Booy van de Stichting Timon; 5. Een workshop over pre-marriage mediation als preventief middel om relaties sterker te maken door Fred Schonewille.
Het symposium sloot af met een round-up door Bert van Leeuwen met Jeanette de Korte van de CHE, Jeanine Geijtenbeek van de NCFM, Joel Voordewind van de Christen Unie en Harmen van Wijnen als bestuursvoorzitter van de CHE. Maatschappelijke veranderingen worden gevoed door interactie van verbanden en netwerken. Uitgesproken werd dat we elkaar kunnen versterken door samenwerking vanuit verschillende invalshoeken.
